Nacionalizam je
ideologija koji postavlja naciju, odnosno etničku zajednicu, za osnovu ljudskog
i društvenog života i koji održanju iste daje prednost nad bilo kojim drugim
političkim i društvenim principima. S obzirom na ulogu koju je odigrao u
izbijanju nekih od najkrvavijih događaja u istoriji, nacionalizam često ima pežorativno
značenje i povezuje se sa etničkom netolerancijom, etničkim čišćenjem, šovinizmom
i militarizmom.

Vojvodina kao
multinacionalna i multikulturna pokrajina oduvek je bila plodno tlo za rad i
bitisanje raznih organizacija, registrovanih i neregistrovanih, koje manje-više
nesmetano šire bolesne ideje o čistoj Srbiji, o Velikoj Srbiji, napadaju
homoseksualce, upadaju na antifašističke tribine i na otvorenom se sukobljavaju
sa normalnim ljudima, koji ne žele krv i ratove.

U opštini Bečej prema
poslednjem popisu stanovništva (2002.), živi približno isti broj građana
mađarske i srpske nacionalnosti – 45,49:43,44 procenata, dok preostali postotak
čine Hrvati, Crnogorci, Romi, Muslimani, Albanci…
Dobrosusedski odnosi su
negovani decenijama uz sporadične pokušaje narušavanja međuetničke tolerancije.

Ultranacionalizam 64 županije

Ultranacionalistički
Omladinski pokret 64 županije sa sedištem u susednoj Mađarskoj (Segedin),
poslednjih godina deluje i na teritoriji Vojvodine i u ostalim državama čiji
su, kako oni vole da kažu, sastavni deo „otcepljene teritorije“ Mađarske.
Aktivisti ovog pokreta u Vojvodini i u
Bečeju naročito su aktivni uposebnim momentima kao što su lokalni izbori,
referendumi, itd. Pokret 64 županije nije politička partija, niti je
registrovana u Srbiji, ali obožava da se uključi u politiku – i pozvana i
nepozvana. U Bečeju su u februaru 2006.
godine podržali kandidata Demokratske zajednice vojvođanskih Mađara za
gradonačelnika, Šandora Pala. U istom mesecu su našli još jednu politički
„srodnu dušu“, predstavnike bečejskih radikala, te su porazgovarali na
zajedničkom ručku. Susretu je doprineo prvi čovek DZVM-a Šandor Pal koji je
uspeo da istovremeno sarađuje i sa radikalima i sa Pokretom 64 županije.

U programu Pokreta 64
županije navodi se da je cilj izboriti se za pravo Mađara u Karpatskom basenu
kako bi Mađari sami odlučivali o svojoj sudbini i to u skladu sa međunarodnim
ljudskim i manjinskim pravima. Pokret želi još i da predstavi nepravednosti
prouzrokovane sporazumom iz Trijanona (kada su Mađarskoj oduzete delovi
teritorija kao gubitničkoj strani u I svetskom ratu). O tome šta bi sve to
moglo da znači, predsednik Pokreta 64 županije Laslo Torockai piše i govori kad
god mu se ukaže prilika. On naime veruje da je i bez revizije sadašnjih granica
moguće rešiti „sudbinska pitanja mađarskog naroda“, pa kaže da to može da se
desi formiranjem autonomnih, samostalnih mađarskih teritorija i njihovim
savezom tako što će se formirati teritorija sa većinskim mađarskim
stanovništvom na takozvanim odcepljenim teritorijama.

Torockai je 21.
oktobra 2006. godine u KUD „Petefi Šandor“ obradovao oko tridesetak Bečejaca
(od 40.987 stanovnika opštine Bečej), kada je Pokret 64 županije organizovao
svečanost povodom godišnjice mađarske revolucije 1956. protiv komunističkog režima u Mađarskoj (petu
godinu zaredom). Torockai je na skupu govorio u stilu onih koji su u Srbiji
slično govorili, a sad se nalaze u institucijama zatvorenog tipa: „Mi sada
zaista verujemo da ćemo pobediti, da ćemo ostvariti sve naše ciljeve bez
izuzetaka, dakle sve ciljeve o kojima sam ikada govorio, a sad govorim i o
našim snovima i to znači da je Karpatski basen naša domovina. Na sve ovo se
odnosi kada kažem da verujemo u to da ćemo pobediti“. Nakon predavanja i govora
u KUD „Petefi Šandor“ održan je koncert, gde su nastupile grupe iz Mađarske, a
među njima i jedna, koja po mišljenjima mnogih, slovi za neonacistički sastav.

Incidenti u Bačkom Petrovom Selu

U Bačkom Petrovom
Selu, sudeći po izjavama i prijavama oštećenih, u prvoj polovini prošle godine
učestali subili incidenti (fizički i verbalni) na međunacionalnoj osnovi.

U toku prošle godine
čak i u osnovnoj školi „Šamu Mihalj“ su se dešavale tuče između đaka srpske i
mađarske nacionalnosti. Direktor škole Ferenc Beretka međutim nije mogao da
tvrdi da su to bile tuče po nacionalnoj osnovi.

Učestali fizički i
verbalni napadi u Bačkom Petrovom Selu su počeli od januara meseca, a
eskalirali su u junu i julu mesecu. Po svedočenju roditelja, u tih 6 meseci oko
dvadesetoro dece je pretučeno ili na drugi način poniženo po nacionalnoj
osnovi. Roditelji pretučene dece obraćali su se policiji, tužilaštvu,
političkim partijama i mesnoj zajednici za pomoć, međutim to je do sredine
avgusta meseca izostalo i zato su se pojedini roditelji obratili i novinarima.
Vesti o ovim događajima preneli su pojedini mediji u Srbiji i Mađarskoj.

Bečejski mozaik je
istraživao ovaj slučaj, a u izjavi novinarki našeg lista roditelji dece koja su
učestvovala u ovim događajima, Ištvan Đere i Zoran M., međusobno su se
optuživali.

Epilog je stigao 15.
avgusta kada je novosadska policija uputila odgovore na pitanja novinara
Bečejskog mozaika, a koji su se ticali incidenata i toga da li se u ovim
slučajevima radi o krivičnom delu raspirivanja nacionalne mržnje.

U informaciji
policije između ostalog se navodilo: „Utvrđeno je da tokom događaja nije bilo vređanja
po nacionalnoj osnovi. Konsultovan je okružni javni tužilac koji se izjasnio da
u ovom događaju nema elemenata krivičnog dela“, saopštila je policija. Protiv
svih učesnika u incidentima pokrenuti su prekršajni postupci.

Radikalska nevinost

Krajem decembra
prošle godine u sali prve mesne zajednice u Bečeju održana je tribina,
promocija 99. knjige po redu lidera srpskih radikala Vojislava Šešelja pod
naslovom „Afera Hrtkovci i ustaška kurva Nataša Kandić“. Tribini su ispred
organizatora prisustvovali lokalni i republički funkcioneri srpskih radikala,
Dragan Živkov (poslanik), Dragan Bozalo (predsednik opštine Bačka Palanka), dr
Zoran Mašić (poslanik), kao i premijer u progonstvu nepostojeće Republike
Srpske Krajine Milorad Buha (u civilu poslanik). Oni su tokom promocije manje-više
propagirali govor mržnje i negirali ulogu u proterivanju Hrvata iz Hrtkovaca i
zapadnog Srema. Na meti su i ovoga puta bili neistomišljenici, žene koje
učestvuju u političkom životu Srbije, pa i novinarka Bečejskog mozaika koja je
postavljala konkretna pitanja o aferi Hrtkovci (tragediji za one koji su
napustili ognjišta) i o govoru mržnje kojim se služila i nekolicina iz publike,
a prisutno je bilo oko 50 radikala i oko petoro-šestoro mladih ljudi koji ničim
nisu pokazali da se ne slažu sa radikalskom politikom. Štaviše.

Zanimljivo je da
promociju 99. knjige Vojislava Šešelja nisu osudili čelnici lokalne samouprave,
političke stranke i nevladine organizacije koje deluju u Bečeju.

Kosovo se ne brani mržnjom

Nakon jednostranog
proglašenja nezavisnosti Kosova 17. februara 2008. godine i velikog broja
„spontanih“ mitinga radi iskazivanja neslaganja sa takvom odlukom kosovskih
Albanaca (SAD-a, dela EU i ostalih koji su nezavisnost priznali veoma brzo),
eho propratnih dešavanja (vandalizma), na žalost, stigao je i do Bečeja. U noći
između 19. i 20. februara pojavili su se grafiti mržnje protiv Albanaca i
Mađara. U centru grada na mermeru crvenim slovima je ispisano: „Delije-Kosovo
smrt Albancima“ i „Srbija Srbima – napolje manjinama“. Na zgradi jaslica takođe
crvenim slovima pisalo je: „Albanci idite sad u svoju državu dok vam nismo
jebali majku – i Mađari isto“ i „Kosovska nezavisnost, evropska zavisnost!“.
Grafiti slične sadržine pojavili su se i na zgradi firme „Bečejka“ kao i na
keju na Tisi. Iste večeri dogodilo se i prvo razbijanje izloga na nekoj od
pekara čiji su vlasnici građani Srbije albanske nacionalnosti. Posle pekare
„Stars“ (pored razbijenog izloga pekare počinioci su u radnju ubacili i kamen
sa „pismom“ u kojem se širi mržnja protiv vlasnika pekare albanske
nacionalnosti), u narednih nekoliko dana u Bečeju su razbijeni izlozi
burekdžinice „Šar“ i pekare „City“, u
Bačkom Petrovom Selu je razbijen izlog pekare „Dukat“, a na sedištu Liberalno
demokratske partije u Bečeju N.N. lica su pokušala da zapale vrata.

Likaj Muharem, čija
je supruga vlasnica pekare „City“, u razgovoru sa novinarkom Bečejskog
mozaika, rekao je da je njegova porodica
„psihički bila spremna na napad, jer nije to prvi slučaj, i ranije se dešavalo,
samo nisam prijavljivao policiji, ovo je treći ili četvrti put.“

Policija do sada nije
saopštila da li je na tragu počiniocima, osim u slučaju napada na pekaru „City“
– gde ima„sumnjivaca“, deca rođena 1986., 1987. i 1988. godine.

Uzgred, svi napadi,
svi grafiti mržnje se tretiraju kao krivično delo oštećenje tuđe stvari. Nema
raspirivanja mržnje…

Pod istim krovom

Opštinske vlasti i
većina političkih partija u Bečeju saopštenjima ili na konferencijama za
novinare (osim radikala, SPS-a, Nove Srbije, Demokratske zajednice vojvođanskih
Mađara) oštro su osudile ove događaje i pozvali građane da sačuvaju tolerantan
suživot i da ne dozvole vandalima i onima koji šire mržnju da poremete dobre
međunacionalne odnose u Bečeju. Dva dana nakon ispisivanja sramnih grafita na
više mesta u Bečeju, mladi Bečejci sproveli su akciju „Piši knjigu, a ne
grafite!” sa namerom da okupe mlade i pošalju poruku mira. Akciju otklanjanja
grafita organizovala Kancelarija za mlade opštine Bečej uz pomoć udruženja
građana Bečejska inicijativa građana i „Pod istim krovom“, a učestvovalo je
više od 40 mladih osoba iz različitih nevladinih i političkih organizacija.

Pozitivne akcije
mladih u Bečeju, odlučno protivljenje opštinskih čelnika i većine političkih
partija, kao i sve veći revolt Bečejaca pokazuje da na kraju balkanskog tunela možda
ipak postoji svetlost, da je još uvek više normalnih ljudi i da mali broj
vandala – nacionalizam je hrana rulje – neće uspeti u svojoj rušilačkoj nameri.

Nadajmo se da ni u
Bečeju, ni u Vojvodini, ni u Srbiji.

Ipak, gorak ukus ostavlja
ono što je rekao Likaj Muharem, muž vlasnice napadnute pekare „City“, da je
očekivao napade na svoju imovinu, jer dok bilo koji građanin Srbije očekuje da
bude napadnut, Srbija neće postati zemlja u kojoj svi njeni građani mogu normalno
da žive.