Ipak: ima nazad, skoro sve se može pokrenuti,
ako ima (političke) volje.

U gradu Bečeju, čija osobenost je i suživot
građana srpske i mađarske nacionalnosti, postoje brojne mogućnosti za uživanje:
reka Tisa, Stara (Mrtva Tisa), kamp naselje, katolički i pravoslavni hram jedan
uz drugog sa brojnim dragocenostima, dvorac Fantast i tamošnja ergela konja, Šlajz,
hipodrom, Jodna banja, Goranski park, sportski centar…

Na žalost, Bečej je, zahvaljujući ljudskom
faktoru, sasvim i nepovratno izgubio mnogo toga vrednog pažnje i zadovoljstva.

Nema više sinagoge, koja se nalazila u blizini
pravoslavnog i katoličkog hrama, jer je u dobu komunizma, za sada još uvek
neidentifikovanim glavešinama palo na pamet da sruše prelepu građevinu.

Nema više mogućnosti ni za nadasve
interesantno putovanje železnicom prema Novom Sadu i prema Senti. Pruge su
zarasle u travu.

U Bečeju nema više živopisnih hotela i kafana
koji su dali poseban šarm gradu, a nema ni bordela (doduše nikada se nije
nazivao pravim imenom) koji se nalazio u centru grada…

Nema ni bečejskog centralnog trga u izvornom
obliku, gde je do pred kraj XIX veka bila centralna gradska pijaca, a gde su
stanovnici u poslepodnevnim časovima šetali, sedeli na klupama, razgovarali i
navraćali u gradsku kafanu. Tadašnja Pogača (jer ima oblik nalik na pogaču),
kako se zove trg, počinje da nestaje 1912. godine kada dobija prvi asfaltni
sloj. Danas je centralni gradski trg, umesto da bude tačka skupljanja ljudi,
suva, siva i ružna gomila betona sa bazenčićem na sredini u kojem nema vode.

Na trgu se nalazi i ogroman i zlosutan crni
kip koji bi trebao da simbolizuje Slobodu. Tvrdnja o uništenom i pustom
gradskom trgu mogla bi da bude subjektivan i zlonameran sud stanovnika ovog
grada. Da nije tako, govori i jedna opaska kolumniste nedeljnika „Vreme“
Teofila Pančića, koji je prilikom posete Bečeju rekao da ko bi normalan želeo
da dođe u centar grada, kada je centar siv, beživotan i ružan.

Ljudi

Sasvim je prirodno da ljudi koji su kroz
istoriju obeležili i proslavili ovaj grad, nisu više živi. Nije međutim
prirodno da se uspomena na njih ne čuva, makar u reklamne svrhe, jer oni mogu
biti brend Bečeja.

Istoriju Bečeja su obeležili velikani poput
slikara Uroša Predića, koji nije rodom iz Bečeja, ali koji je jedno vreme
proveo upravo u ovom gradu na obali reke Tise i izradio je ikonostas u
pravoslavnom hramu. Predić je bio prijatelj još jedne osobe koja je ostavila
traga, veleposednika Bogdana Dunđerskog. Dunđerski je izgradio velelepan dvorac
Fantast nadomak Bečeja i podigao je kapelu na svom imanju sa ikonama Uroša
Predića. Dunđerski je znao koliko je važno kulturno i duhovno uzdizanje i
celokupnu svoju imovinu zaveštao je Matici srpskoj.

U Bečeju su rođena znamenita braća Mor i
Karolj Tan. Njihova rodna kuća se nalazi nadomak centra Bečeja. U toj kući koja
je u ruševnom stanju, mada je proglašena spomenikom kulture, danas žive beskućnici.
Karolj Tan je bio hemičar, priznat i cenjen u naučnim krugovima, bio je osnivač
i predsednik Mađarske akademije nauka, osnivač prvog Hemijskog instituta na
peštanskom univerzitetu…Mor Tan je bio poznat slikar, njegova dela se nalaze
svugde u svetu i u Vojvodini, hvala Bogu, neka od njih i u bečejskom katoličkom
hramu.

Znamenitih ličnosti ima čak i previše za mali
grad kao što je Bečej. Oni su rođeni u Bečeju ili su duže ili kraće živeli tu:
baronica Eufemija Jović u čijoj palati na gradskom trgu sada „stanuje“ lokalna
samouprava; Karolj Šoš, bunardžija, koji je na glavnom bečejskom trgu izbušio
arterski bunar i koji je udario temelje lekovite banje (danas Jodna banja); tu
je i dinastija Gerberovih, kojisu napravili prvi industrijski objekat u Bečeju,
fabriku piva. Na kraju su je i upropastili. Danas je to Pivara Bečej.

Ima se…

Ono što je od kulturne baštine preostalo, ne
„koristi“ se ni u kulturne, ni u turističke svrhe. Za sada niko ne vodi računa
o kulturnoj baštini i o tome da se to uključi u ukupan turistički potencijal.
Mogućnosti ima, treba ih samo iskoristiti.

U skoroj budućnosti može se iskoristiti ono
što je već dato. A dato je mnogo.

Moglo bi se raditi na daljem razvijanju
mogućnosti što pruža nekadašnji dvorac Bogdana Dunđerskog, danas dvorac-hotel
Fantast kojim gazduje poljoprivredno preduzeće PIK Bečej – Poljoprivreda.
Velelepni dvorac podigao je na svom imanju Bogdan Dunđerski. Izgradnja je
započeta 1919. godine, a završena četiri godine kasnije. Zamak je okružen
prelepim parkom. Neposredno pored zidova zamka smeštene su štale u kojima je
veleposednik odgajao punokrvne konje. Ergela i danas postoji. Paralelno sa
izgradnjom dvorca građena je i kapela posvećena Svetom Đorđu. Ikonostas koji je
postavljen 1922. godine izradio je beogradski majstor Karbiner. Dvanaest ikona
za ikonostas „Tajna večera“ iznad vrata i tri mozaika na portalu je, od 1924.
do 1926. godine, oslikao Uroš Predić.

Može se u turističke svrhe ponovo iskoristiti
i bečejski Šlajz. Naime, glavna turistička atrakcija u prvoj polovini XX veka
bila je prevodnica na kanalu Dunav-Tisa-Dunav, koju građani Bečeja zovu Šlajz.
Impozantna građevina bila je jedno od vrhunskih tehničkih dostignuća tog
vremena u oblasti vodoprivrede. Tadašnje čudo od tehnike privlačilo je
stručnjake i znatiželjnike iz celog sveta. Završetak gradnje Šlajza i grane
kanala (tada Franje Josifa) kojom se ušće kanala premešta iz Bačkog Gradišta u
Bečej, poklapa se sa početkom XX veka. Dužina kanala prema prvobitnom projektu
braće Kiš iznosila je preko 100 km. Šlajz je projektovao Albert Hajnc, tada
tehnički direktor kanala, koji je u to vreme imao 24 godine. Impozantnost i
ljubav prema ustavi raspalili su maštu žitelja, pa verovatno zahvaljujući tome
među Bečejcima još uvek je aktuelna priča po kojoj je Šlajz projektovao Ajfel
lično.

Bečejci su sa razlogom ponosni na
rimokatoličku i pravoslavnu crkvu koja složno stoje na centralnom trgu,
takoreći jedan pored drugog.

Današnja rimokatolička crkva (prva je
izgrađena 1763. godine), koja je posvećena Velikoj Gospojini, izgrađena je
1830. godine, ali je dosta oštećena u revoluciji 1848. i zato je temeljno
rekonstruisana 1875. godine. U ovoj crkvi nalaze se dve slike čuvenog slikara
Mora Tana.

Prva pravoslavna crkva u Bečeju podignuta je
1774. godine, ali je spaljena u požaru 1849. godine. Sadašnja, koja je
posvećena Svetom velikomučeniku Georgiju, izgrađena 1858. godine. U crkvi se
nalazi barokni ikonostas kojeg je izradio bečki majstor Kistner 1868. Na
ikonostasu se nalaze 63 ikone, sve su rad čuvenog srpskog slikara Uroša
Predića. U crkvi se nalazi još pet slika ovog umetnika.

…ne
može se

Jasno je da Bečej može da pruži mnogo
iskorišćenjem kulturne baštine. Pored toga sve ostalo je tu da se pokrene
turizam, pre svega tzv. seoski, a kamp naselje na obali reke Tise takođe može
poslužiti za turiste koje se žele odmoriti u malim sredinama, a takvih ima sve
više. Postoje zainteresovani investitori za izgradnju pristaništa za jahte i
brodove na obali Tise (da se najzad pokrene i rečni turizam). Mogu se pametnije
iskoristiti bazeni kojima gazduje sportski centar, kao i otvoreni bazen sa
lekovitom termalnom vodom.

Nešto što je svakodnevna potreba Bečejaca, a
što može biti i turistička atrakcija, jesu arterski bunari. Voda iz tih bunara
je svetlo žućkaste boje i zato se ta voda, koju meštani rado piju, jer veruju u
njena lekovita svojstva, zove: žuta voda.

Tužno je da grad Bečej, mada ima reku Tisu,
skoro jedini grad na obali ove reke, koji nema izgrađeno kupalište.

Ono što je megalomansko, ali ipak ostvarljivo,
jeste izgradnja velikog kompleksa Bečejske banje – za to postoje sve datosti od
lekovite vode do atraktivne lokacije. Potrebno je naći zainteresovane investitore
i, ako se ozbiljno poradi na tome, ispostaviće se da takvih ima.

O svemu navedenom trebala bi da brine
Turistička organizacija Bečeja, koju je opština osnovala pre oko godinu dana.
Turistička organizacija do sada ništa konkretno nije „stavila na sto“, ako ne
računamo stručna savetovanja. Nadalje: izrađen je katalog/nacrt/ideja
turističkih potencijala Bečeja, pravi se i program održivog lokalnog razvoja, u
kojem turizam mora da nađe svoje mesto, postoji dokument o strateškom
opredeljenju opštine da Bečej želi da postane ekološki grad, što je jedan od
preduslova za razvoj turizma. Sve je to trenutno mrtvo slovo na papiru.

Od bečejskog raja sa početka teksta za sada
nema ništa. Nema seoskog turizma, nema turističkih manifestacija, nema štranda,
nema banje. Bečej nema ni onu najprimitivniju turističku ponudu, koju
skoro svako selo ima, kao što je
Kupusijada, Kobasicijada, Roštiljiada. Opština Bečej ne obeležava čak ni dan
grada.

Šlag na torti je to da najmlađi građani Bečeja
nisu čuli ni za Šlajz. O Bogdanu Dunđerskom ili o Moru Tanu i da ne pričamo.